Bilim kurgu filmlerini aratmayan bir gelişme: Biyoteknoloji şirketi Colossal Biosciences, gen düzenleme teknolojisi kullanarak nesli 10.000 yıldan uzun süre önce tükenen ulu kurtlara (dire wolf) benzeyen üç köpek yavrusu yarattığını duyurdu. Peki bu gerçekten “türlerin geri dönüşü” mü demek?
“De-extinction” (nesli tükenen türleri geri getirme) alanında çalışan Colossal Biosciences, geçen yıl Ekim ve bu Ocak ayında doğan Romulus, Remus ve Khaleesi (evet, Game of Thrones referansları!) adını verdikleri üç köpek yavrusunu tanıttı. Şirket CEO’su Ben Lamm, Mashable’a yaptığı açıklamada, “13.000 yıllık bir diş ve 72.000 yıllık bir kafatasından yola çıkarak köpek yavruları yaptık” dedi. Colossal, bu yavruların, nesli tükenen türleri geri getirmek için “standart bir araç setinin” mümkün olduğunun kanıtı olduğunu belirtiyor.
Kaynak: Colossal Laboratories and Biosciences
Nasıl Yaptılar? Ulu Kurt Değil, “Ulu Kurt Gibi”
Orijinal ulu kurt hücrelerinden klonlama yapmak, uygun materyal olmadığı için şu anda imkansız. Bunun yerine Colossal, daha önce yünlü mamut benzeri fareler ürettikleri projeye benzer bir yöntem izledi:
- Antik DNA: Ohio’dan 13.000 yıllık bir diş ve Idaho’dan 72.000 yıllık bir iç kulak kemiğinden antik DNA çıkarıldı ve dizilendi.
- Karşılaştırma: Ulu kurt genomu, yaşayan köpek türleriyle karşılaştırıldı. En yakın yaşayan akrabanın, DNA’sı %99.5 oranında eşleşen gri kurt olduğu bulundu.
- Gen Düzenleme (CRISPR): Gri kurdun genomu, ulu kurda benzeyen özellikleri (daha büyük boyut, kaslı yapı, potansiyel kalın beyaz kürk) ortaya çıkarmak için CRISPR teknolojisi kullanılarak 14 gen üzerinde 20 stratejik düzenleme ile değiştirildi.
- Embriyo ve Taşıyıcı Anne: Düzenlenmiş hücre çekirdekleri donör yumurta hücrelerine aktarıldı, oluşan embriyolar taşıyıcı annelere (büyük av köpeği cinsi evcil köpekler) nakledildi. Birçok denemenin ardından üç sağlıklı yavru doğdu.
Colossal Bilim Direktörü Beth Shapiro, amaçlarının “eskiden yaşamış türün temel özelliklerini, işlevsel özelliklerini geri getirmek” olduğunu belirtiyor. Yani bu hayvanlar genetik olarak tam bir ulu kurt kopyası değil, onlara fenotipik olarak (görünüş ve yapı olarak) benzemesi için genetiği değiştirilmiş gri kurtlar. Yavrular şimdiden 6 aylıkken 36 kg’ı aşarak yetişkin bir gri kurt ağırlığına ulaşmış durumda ve yetişkinlikte 64 kg civarında olmaları bekleniyor.
Kaynak: Colossal Laboratories and Biosciences
Yeni Klonlama Yöntemi ve Koruma Bağlantısı
Colossal ayrıca, bu süreçte yeni ve daha az invaziv bir klonlama yöntemi geliştirdiğini duyurdu. Deri biyopsisi yerine, hayvanın kanından alınan Endotelyal Progenitör Hücreler (EPC’ler) kullanıldı. Bu yöntemin daha kaliteli hücreler sağladığı, programlamayı kolaylaştırdığı ve biyobankacılık (biyolojik örneklerin saklanması) için harika olduğu belirtildi. Aynı yöntemle, vahşi doğada 20’den az kaldığı tahmin edilen, kritik derecede tehlike altındaki 4 adet kırmızı kurt da başarıyla klonlandı. Lamm, “Nesil tükenmesini geri çevirme ve türlerin korunmasının el ele gittiğini düşünüyoruz” dedi.
Jurassic Park Değil: Amaç Ne?
Kaçınılmaz olarak Jurassic Park benzetmeleri yapılsa da, Colossal CEO’su Ben Lamm amaçlarının farklı olduğunu vurguluyor:
- Yerli Kabilelerin Talebi: ABD’deki bazı Kızılderili kabilelerinin (MHA Nation, Nez Perce vb.) kültürel ve manevi önem atfettikleri ulu kurdun geri getirilmesini talep etmesi.
- Koruma Teknolojileri: Kurtların korunması ve özellikle nesli tükenmekte olan kırmızı kurtları kurtarmak için teknolojiler geliştirmek.
- Bilime İlham Vermek: Yeni nesilleri bilim konusunda heyecanlandırmak.
Kaynak: Colossal Laboratories and Biosciences
Yavruların Geleceği Ne Olacak?
Bu genetik mühendislik ürünü kurtlar vahşi doğaya salınmayacak. Şu anda 2.000 dönümden büyük, çevrili ve korumalı bir alanda tutuluyorlar (American Humane Society sertifikalı ve USDA kayıtlı). 10 kişilik bir ekip ve sürekli kamera/drone takibi ile yakından izleniyorlar, 24 saat veteriner bakımı alıyorlar ve beslenmeleri yönetiliyor. Yani “lüks bir kurt hayatı” yaşıyorlar.
Yavrular, taşıyıcı annelerinden erken ayrılıp insanlar tarafından büyütüldüğü için, ulu kurt davranışlarını nasıl öğrenecekleri bir soru işareti. Ancak Shapiro, hayvanların şimdiden içgüdüsel vahşi kurt davranışları sergilediğini ve birbirlerinden öğrendiklerini belirtiyor. Şu anki odak noktası sağlıkları ve genetik düzenlemelerin etkilerini anlamak.
Colossal, kontrollü bir şekilde 3-5 yavru daha üretmeyi planlasa da, üremeyi yönetmek için hayvanlara doğum kontrol implantları uyguluyor. Uzun vadede, potansiyel olarak Kızılderili topraklarında daha geniş bir alana “yeniden yabanileştirme” planları olsa da bu henüz kesinleşmiş değil. Avlanma gibi davranışlar da kontrollü bir şekilde, koruma alanına hayvan bırakılarak öğretilecek. Ömürlerinin ne kadar olacağı ise bilinmiyor.
