İklim değişikliğinin yalnızca sıcaklıkları değil, gezegenimizin dengesini de sarsabileceği bir süredir biliniyordu. Ancak yeni bir araştırma, bu etkinin sanılandan çok daha somut ve dramatik sonuçlar doğurabileceğini ortaya koydu: Dünya’nın Kuzey Kutbu, yüzyıl sonuna kadar batıya doğru 27 metre kayabilir.
ETH Zürih’ten bilim insanlarının yürüttüğü çalışmaya göre, buzulların erimesi ve bu sürecin yol açtığı su kütlesinin gezegen yüzeyinde yeniden dağılması, Dünya’nın dönüş eksenini bile değiştirecek kadar güçlü bir etki yaratıyor. Bilim insanları, insan kaynaklı sera gazı emisyonlarının en kötü senaryoya ulaşması durumunda, Kuzey Kutbu’nun batıya doğru yaklaşık 89 feet (yaklaşık 27 metre) kayabileceğini hesapladı. Daha iyimser iklim senaryolarında bile bu kayma, 12 metreyi bulabilir.
Küresel Isınmanın Kutup Etkisi
Dünya’nın dönüşü sırasında gezegenin kütle dağılımında meydana gelen değişimler, eksende bir “sarkaç” etkisi yaratıyor. Normal şartlarda bu hareketler, atmosfer basıncı, okyanus akıntıları ve Dünya’nın çekirdek-manto etkileşimleri gibi doğal süreçlerle sınırlı kalıyor. Ancak bu araştırma, son yıllarda buzulların erimesiyle oluşan tatlı suyun okyanuslara karışmasının bu doğal dengeyi aşındırmaya başladığını ortaya koydu.
Özellikle Grönland ve Antarktika’daki buzulların erimesi, bu kaymanın en büyük tetikleyicisi. Araştırmanın başyazarlarından Mostafa Kiani Shahvandi’ye göre, bu etki, son buzul çağının sona ermesinden bu yana Dünya kabuğunda yaşanan “glasyal izostatik dengeleme” olarak bilinen doğal süreçten bile daha güçlü. Yani insanoğlunun iklim üzerindeki etkisi, jeolojik ölçekte bile iz bırakacak kadar büyük.
Bu kaymanın pratikteki en dikkat çekici sonucu ise, uydu ve uzay aracı navigasyon sistemlerinde yaşanacak muhtemel sorunlar. Çünkü uzay araştırmalarında, bir aracın konumu belirlenirken Dünya’nın dönüş ekseni temel referans noktası olarak kullanılıyor. Eksenin yer değiştirmesi, bu hesaplamaların sapmasına yol açabilir.
Shahvandi’ye göre bu durum, sadece gelecekte değil, geçmişte de yaşanmış olabilir. Araştırmacılar, paleoklimatoloji verilerini inceleyerek geçmiş iklim değişimlerinde kutupların nasıl hareket ettiğini anlamayı hedefliyor. Böylece insan faaliyetlerinin yarattığı etkiyi, doğal süreçlerin etkisiyle karşılaştırmak mümkün olacak.
Sonuç
Gezegenin coğrafi kutupları sabit değil; iklim değişikliği, bu dengeyi daha önce görülmemiş bir hızda bozuyor. 27 metrelik bir kayma, gündelik yaşamda fark edilmeyecek gibi görünse de, uyduların rotalarından jeodezik ölçümlere kadar birçok alanda hassas sistemleri etkileme potansiyeline sahip. Bilim insanları bu bulgunun, küresel ısınmanın sonuçları konusunda insanlığın farkındalığını artırması gerektiğine dikkat çekiyor.
