Uydu tabanlı konumlandırma sistemi GPS‘e olan bağımlılığımız malum. Ancak sinyal bozmalar, askeri müdahaleler ve sistemin genel zafiyetleri, alternatif arayışlarını hızlandırıyor. İşte bu noktada sahneye, mevcut dijital TV altyapısını kullanan Yayın Konumlandırma Sistemi (BPS – Broadcast Positioning System) çıkıyor. Peki, bildiğimiz TV kuleleri, uyduların yerini ne kadar tutabilir?
Neden Alternatif Şart?
GPS, hayatımızın vazgeçilmezi olsa da kusursuz değil. Özellikle Baltık Denizi, Karadeniz ve Doğu Akdeniz üzerinde son zamanlarda raporlanan GPS sinyal kesintileri ve parazitleri endişe yaratıyor. Ukrayna’nın Rus drone’larına karşı GPS yanıltma (spoofing) kullandığı biliniyor. Kısacası, GPS’in güvenilirliği kolayca tehlikeye atılabiliyor. Bu durum, özellikle kritik altyapılar ve askeri operasyonlar için sağlam bir yedek sistem ihtiyacını doğuruyor. İşte BPS’in vaadi de burada başlıyor: zaten var olan ve yaygın TV yayın altyapısını kullanarak bir alternatif sunmak.
TV Sinyali Nasıl Konum Söyler?
BPS teknolojisi, temel olarak ABD’de yaygınlaşan yeni nesil ATSC 3.0 dijital TV yayın standardını kullanıyor. Bu sistemde, TV sinyallerine özel zamanlama ve konum verileri içeren ek bir çerçeve (frame) ekleniyor. Bir BPS alıcısı, bu sinyalleri işleyerek konum bilgisi üretiyor.
Ancak bazı önemli farklar var. BPS’in zamanlama hassasiyeti yaklaşık 100 nanosaniye (ns) civarında; bu, GPS’in 10ns hassasiyetinden daha düşük. Konum doğruluğu için ise en az dört farklı ATSC 3.0 vericisinden sinyal almak gerekiyor ve bu durumda bile doğruluk yaklaşık 100 metrelik bir yarıçapla sınırlı. Bu değerler, GPS’in sunduğu birkaç metrelik hassasiyetin oldukça gerisinde.
Geliştirme Süreci ve Gelecek Planları
Ulusal Yayıncılar Birliği (NAB) fuarında sunulan bilgilere göre, BPS teknolojisi şu anda aktif olarak test ediliyor ve altı aşamalık geliştirme sürecinin dördüncüsüne yaklaşılıyor. Plana göre, ATSC 3.0 tabanlı zamanlama bilgisinin 2027’ye kadar kamuoyuna sunulması, konumlandırma özelliğinin ise 2029’a kadar eklenmesi hedefleniyor. Elbette bu sistemi kullanabilmek için özel BPS alıcılarına ihtiyaç duyulacak.
Avantajlar, Dezavantajlar ve Küresel Durum
BPS’in en büyük avantajı, mevcut TV yayın kulelerini kullanarak maliyet etkin bir yedek oluşturması. GPS verilerini doğrulamak veya GPS tamamen devre dışı kaldığında temel bir konumlandırma sağlamak için değerli olabilir. Ancak düşük hassasiyeti ve özel alıcı gereksinimi önemli dezavantajlar.
Şu an için BPS, büyük ölçüde ATSC 3.0 standardının yaygın olduğu ABD odaklı bir teknoloji. ABD hanelerinin yaklaşık %75’i şu anda 4K HDR yayın sunabilen bu sinyalleri alabiliyor. Avrupa’da yaygın olan DVB-T/T2 gibi farklı dijital TV standartlarıyla benzer bir sistemin kurulup kurulamayacağı ise belirsiz. Yine de, Avrupa’nın kendi Galileo veya Rusya’nın Glonass uydu sistemleri için karasal yedekleme sistemleri geliştirmesi fikri oldukça mantıklı görünüyor.
Sonuç olarak BPS, GPS’in tahtını sallayacak bir teknoloji olmasa da, özellikle artan güvenlik tehditleri karşısında konumlandırma altyapısını daha dirençli hale getirme potansiyeli taşıyan ilginç bir gelişme. Mevcut altyapıya yeni bir değer katma fikri her zaman cazip.
