Avustralya, dünyada en yüksek cilt kanseri oranlarına sahip ülkelerden biri. Her yıl yaklaşık 19.000 kişi en tehlikeli cilt kanseri türü olan melanom teşhisi alıyor. Neyse ki, melanom erken tespit edildiğinde kolayca tedavi edilebiliyor.
Ama bu kadar yüksek oranlara rağmen, Avustralya’da cilt kanseri için herkesi kapsayan bir tarama programı yok. Peki neden? İşte sebebi.
Avustralya’nın Yaklaşımı: Risk Odaklı Kontrol
Herkes için genel bir tarama yerine, Avustralya:
- Cilt koruma yöntemlerini (güneş koruyucu kullanmak gibi) teşvik ediyor.
- Cilt farkındalığını artırmayı amaçlıyor.
- Yüksek risk gruplarına düzenli kontrol öneriyor.
Örneğin, açık tenliler, sık güneş yanığı geçirenler, çok sayıda beni olanlar veya aile geçmişinde cilt kanseri bulunanlar daha dikkatli olmalı.
Herkese Tarama Neden Yapılmıyor?
Genel bir cilt kanseri taraması kulağa mantıklı gelse de, bunun pratikte birkaç sorunu var:
- Hayat Kurtarıyor mu?
Tarama yapmak, daha fazla melanom teşhis edilmesini sağlar ama bu her zaman hayat kurtaracağı anlamına gelmez.
- Bazı kanserler o kadar yavaş büyür ki, hiçbir zaman sorun yaratmayabilir. Bunların teşhis edilmesi gereksiz strese ve fazladan tıbbi müdahalelere yol açabilir.
- Teşhis edilen her kanser, mutlaka ciddi bir tehdit değildir.
- Maliyet Etkin mi?
Herkesi taramak ciddi bir bütçe ve kaynak gerektirir. Sağlık sisteminde bu kadar büyük bir yatırımın gerçekten etkili olup olmadığı dikkatlice değerlendirilir.
Daha Akıllı Bir Yaklaşım: Hedefe Yönelik Tarama
Herkesi taramak yerine, yüksek riskli gruplara odaklanmak daha iyi sonuç veriyor. Avustralya, risk gruplarına yönelik bir tarama programı geliştirmek için 10,3 milyon dolarlık bir bütçe ayırdı.
Teknolojiyle Daha Doğru Teşhis
Yeni teknolojiler, cilt kanseri teşhisini daha doğru ve kolay hale getiriyor:
- 3D vücut tarama sistemleri, cildinizdeki ben ve lekelerdeki değişiklikleri zamanla izleyebiliyor.
- Yapay zeka (AI), cilt lezyonlarının fotoğraflarını analiz ederek doktorlara destek sağlıyor.
- Genetik testler, kişiye özel tarama ve risk değerlendirmesi yapabiliyor.
- Tele sağlık, özellikle kırsal bölgelerde uzmanlara erişimi artırıyor.
Kendi Kendinize Kontrol: SCAN Yöntemi
Cilt kanseri her cilt tipini etkileyebilir, bu yüzden cildinizi düzenli olarak kontrol etmek önemli. SCAN yöntemi, kontrolü kolaylaştırmak için şu adımları öneriyor:
- Ağrılı (Sore): Altı haftadan uzun süre iyileşmeyen, kaşıntılı, kanayan veya hassas bölgeler.
- Değişen (Changing): Boyut, renk, şekil veya dokusunda farklılık olan lekeler.
- Anormal (Abnormal): Diğer benlerinizden farklı görünen veya dikkat çeken yerler.
- Yeni (New): Son zamanlarda ortaya çıkan lekeler. Özellikle 40 yaş üzerindeyseniz, yeni çıkan lekeleri kontrol ettirin.
Fark ettiğiniz bir değişiklik olursa, mutlaka bir doktora görünün.
Sonuç: Erken Teşhis ve Farkındalık Hayat Kurtarır
Cilt kanserine karşı en etkili yöntem, erken teşhis ve kendi cildinizi düzenli kontrol etmektir. Teknoloji ve hedefe yönelik programlar sayesinde cilt kanseriyle mücadelede önemli adımlar atılıyor. Ancak kendi sağlığınıza dikkat etmek, bu mücadelenin en önemli parçası.
