Türkiye’nin yaşadığı en büyük felaketlerden biri olan 6 Şubat Kahramanmaraş depremleri, arama kurtarma çalışmalarında zamanla yarışın ve doğru teknolojinin ne kadar hayati olduğunu bir kez daha acı bir şekilde gösterdi. Enkaz altından gelen bir yaşam belirtisi, tüm ülkenin umudunu yeşertirken, bu belirtileri tespit etmenin zorluğu da sahadaki en büyük engellerden biriydi. İşte bu çaresizliğe ve zorluklara tanıklık eden genç bir mühendis adayı, teknolojiyi insan hayatını kurtarmak için bir araca dönüştürdü.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Mekatronik Mühendisliği Bölümü öğrencisi Arif Bayır, afetlerden sonra yaşanan bu trajediden yola çıkarak Proteo Pack adını verdiği yenilikçi bir cihaz geliştirdi. Radar sensörleri ve yapay zekâ desteğiyle çalışan bu cihaz, enkaz altındaki en ufak yaşam belirtisini bile algılayarak, arama kurtarma ekiplerinin en değerli varlığı olan zamanı onlara geri kazandırmayı hedefliyor.
Acıdan Doğan İnovasyon: “Hayatımda Gördüğüm En Ağır Manzaraydı”
Her büyük buluş gibi, Proteo Pack‘in de bir ilham hikayesi var; ancak bu hikaye, acı ve çaresizlikten doğan bir umut arayışına dayanıyor. Deprem felaketi sırasında çevresindeki insanların yaşadığı acıyı ve enkaz başlarındaki bekleyişi yakından gözlemlediğini belirten Arif Bayır, o günlerde yaşadığı süreci ve motivasyonunu şu sözlerle anlatıyor:
“İnsanların çaresizlikle enkaz başında beklediğini görmek, hayatımda gördüğüm en ağır manzaralardan biriydi. İşte tam o günlerde, ‘Bu tabloyu değiştirmek için elimden ne gelir?’ sorusuna yanıt ararken Proteo Pack’in temellerini attım. Mekatronik mühendisliği öğrencisi olarak teknolojiyi yalnızca inovasyon amacıyla değil, hayat kurtarma aracı olarak da kullanabileceğimi düşündüm. Amacım, arama kurtarma ekiplerine zaman kazandırmak ve bir hayatın bile kurtarılmasına katkı sağlamak. Teknolojinin en değerli kullanımı, insan hayatına dokunabildiği anlarda ortaya çıkıyor.”
Proteo Pack Nasıl Çalışıyor? Radarın Gücü ve Yapay Zekâ Filtresi
Proteo Pack, mevcut arama kurtarma teknolojilerinden farklı bir yöntem kullanarak enkaz altındaki yaşamı arıyor. Geleneksel olarak kullanılan termal kameralar enkazın derinliklerindeki ısıyı algılayamazken veya akustik dinleme cihazları en ufak bir seste durmak zorunda kalırken, Proteo Pack radar teknolojisinin gücünden faydalanıyor.
Radar tabanlı sensör sistemi, moloz yığınlarının ve beton blokların derinliklerine nüfuz ederek, içerideki en ufak hareketlilikleri bile algılayabiliyor. Cihaz, enkaz altında kalan kişilerin kalp atışlarını ve göğüs hareketlerini (nefes alıp verme) tespit ederek çalışıyor.
Cihazın “akıllı” kısmı ise burada devreye giriyor. Toplanan veriler, yapay zekâ destekli bir yazılım tarafından anlık olarak analiz ediliyor. Yapay zekâ, boru sızıntısı veya yapısal çökme gibi cansız hareketleri filtreleyerek, sadece ritmik ve yaşamsal belirtilere odaklanıyor. Böylece kurtarma ekiplerine “Burada yaşam belirtisi var” şeklinde net ve güvenilir bir veri sunuyor.
Mahremiyete Saygılı, Operasyonel Olarak Esnek
Arif Bayır‘ın tasarımındaki en önemli etik detaylardan biri de mahremiyete verdiği önem. Proteo Pack, yaşam tespiti için kamera veya mikrofon gibi mahremiyeti ihlal edebilecek hiçbir donanım kullanmıyor. Bu, hem afetzedelerin hem de ailelerinin mahremiyetini koruma altına alan kritik bir yaklaşım.
Cihazın operasyonel esnekliği de sahadaki ihtiyaçlara göre tasarlanmış. Proteo Pack;
- Manuel Kullanım: Kurtarma ekipleri tarafından elde taşınarak riskli bölgelerde anlık tarama yapılabiliyor.
- Drone Entegrasyonu: Cihaz, drone’lara entegre edilerek ulaşılamayan veya girilmesi çok tehlikeli olan enkaz alanlarının üzerinden uçarak hızlı bir “yaşam haritası” çıkarabiliyor. Bu özellik, ekiplerin hangi noktalara öncelik vermesi gerektiğini belirleyerek operasyonel süreci inanılmaz ölçüde hızlandırıyor.
Bir Kahramana Saygı Duruşu: İsim Babası ‘Proteo’
Projenin ismi, 6 Şubat depremlerinin simgelerinden birine, kahraman bir ruha saygı duruşu niteliğinde. Cihaz, adını Hatay’daki arama kurtarma çalışmaları sırasında görev başında hayatını kaybeden Meksikalı arama kurtarma köpeği Proteo‘dan alıyor.
Arif Bayır, bu anlamlı tercihi şöyle açıklıyor: “Proteo’nun cesareti ve fedakârlığı, bu teknolojinin ruhunu yansıtıyor. Bu isim hem bir saygı duruşu hem de bu cihazın amacını unutmamak için bir hatırlatma.”
Girişimcilik Ruhu: Revor Tech ve Radar Teknolojisinin Geleceği
Arif Bayır‘ın vizyonu, sadece afet teknolojileriyle de sınırlı değil. Bu projeyi geliştirmek için kurduğu Revor Tech girişimiyle, radar tabanlı teknolojileri farklı alanlarda da insanlığın faydasına sunuyor. Şirketin bir diğer yenilikçi ürünü olan Revor Care sistemi, yine radar teknolojisini kullanarak yaşlı bireylerin evlerindeki güvenliğini sağlıyor. Kameralı sistemlerin aksine, mahremiyeti koruyarak ortamdaki kişilerin düşme tespitini yapabiliyor ve acil durumlarda ilgili kişilere haber veriyor.
Bu bütüncül yaklaşım, Arif Bayır‘ın teknolojiye bakış açısını ve sosyal girişimcilik ruhunu da ortaya koyuyor. Geliştirdiği projeler, uluslararası alanda da büyük takdir toplamış durumda. Revor Tech ve Proteo Pack projesi;
- Social Impact Award 2024 ödülü,
- Gelecek Vadeden Girişimler 2026‘da Sosyal Girişim kategorisinde birincilik,
- Red Bull Basement 2024 Türkiye‘de ikincilik gibi önemli başarılara imza attı.
Genç bir mühendis adayının, ülkesinin yaşadığı büyük bir trajediden yola çıkarak geliştirdiği bu teknoloji, gelecekte yaşanabilecek afetlerde daha fazla hayatın kurtarılması için umut verici bir adım olarak öne çıkıyor.
Sıkça Sorulan Sorular
-
Proteo Pack tam olarak nedir?
Proteo Pack, mekatronik mühendisliği öğrencisi Arif Bayır tarafından geliştirilen, enkaz altında yaşam belirtisi (kalp atışı ve nefes alma) olup olmadığını tespit edebilen radar sensörlü ve yapay zekâ destekli bir arama kurtarma cihazıdır.
-
Cihazın diğer arama kurtarma yöntemlerinden farkı nedir?
En önemli farkı, radar sensörleri kullanmasıdır. Bu sayede, termal kameraların aksine, beton ve moloz yığınlarının derinliklerindeki yaşam belirtilerini tespit edebilir. Ayrıca mikrofonlu dinleme cihazlarının aksine, ortam gürültüsünden etkilenmez ve yapay zekâ sayesinde sadece yaşamsal hareketlere odaklanır. Mahremiyeti korumak için kamera veya mikrofon kullanmaması da önemli bir farkıdır.
-
Cihazın adı neden “Proteo”?
Cihazın adı, 6 Şubat Kahramanmaraş depremleri sonrası Hatay’da yürütülen arama kurtarma çalışmalarına katılan ve görev sırasında hayatını kaybeden Meksikalı arama kurtarma köpeği Proteo‘ya bir saygı duruşu olarak seçilmiştir.
