Son yıllarda yapay zekâ sohbet botları hayatımızın merkezine oturdu. ChatGPT gibi uygulamalar her gün milyonlarca kişi tarafından kullanılıyor. Sorularımızı yanıtlıyor, yazılar yazıyor, kod üretiyor… Sanki görünmez bir büyü varmış gibi. Ama perde arkasında işler o kadar masum değil.
Bu sistemleri ayakta tutan veri merkezleri inanılmaz miktarda enerji harcıyor. 2023 verilerine göre yalnızca ABD’deki veri merkezleri toplam elektrik tüketiminin %4,4’ünü oluşturdu. Küresel ölçekteyse bu oran %1,5 civarında. Üstelik uzmanlara göre 2030’a kadar bu rakam en az ikiye katlanacak.
Bir yapay zekâ modelini oluşturmak için önce eğitim süreci gerekiyor. Bu aşamada devasa veri setleriyle algoritmalar besleniyor. Amaç, dilin inceliklerini öğrenmek ve doğru tahminler yapabilmek.
- Modeller öylesine büyük ki artık tek bir ekran kartına ya da sunucuya sığmıyor.
- Birden fazla sunucu, yüzlerce güçlü GPU haftalarca ya da aylarca aralıksız çalışıyor.
- Örneğin, GPT-4’ün eğitimi yaklaşık 50 gigawatt-saat enerji tüketti. Bu, San Francisco’nun üç günlük elektrik ihtiyacına eşit.
Yani, yapay zekâya “öğretmenlik yapmak” bile başlı başına dev bir enerji yatırımı demek.
Bitmeyen Enerji Açlığı: Kullanım (Inference)
Model eğitildikten sonra iş bitmiyor. Asıl enerji tüketiminin bir kısmı da günlük kullanımda ortaya çıkıyor.
- Milyonlarca insan her gün milyarlarca kez bu botlara soru soruyor.
- Her cevap için modelin çalıştırılması gerekiyor, bu da sunucuların sürekli enerji harcaması anlamına geliyor.
- OpenAI’nin verilerine göre yalnızca ChatGPT kullanıcıları günde 2,5 milyardan fazla komut gönderiyor.
Yani tek tek bakıldığında küçük gibi görünen bu talepler, birleştiğinde devasa bir enerji tüketimi yaratıyor.
Şeffaflık Sorunu
Bir diğer sorun ise şeffaflık eksikliği. Google, Microsoft, Meta gibi dev şirketler gerçek enerji tüketimlerini açıklamıyor. Kullanıcılar da aslında bu uygulamaların çevresel maliyetini bilmiyor. Bu da gelecekte talebin artmasıyla birlikte enerji arzının nasıl etkileneceğini tahmin etmeyi zorlaştırıyor.
Uzmanlara göre kullanıcıların daha bilinçli talep göstermesi, politikacıların da şirketleri açıklama yapmaya zorlaması gerekiyor. Ancak bu sayede daha sürdürülebilir çözümler geliştirilebilir.
Neden Bu Kadar Önemli?
Dijital dünyanın görünmeyen yüzü aslında doğrudan gezegenimizi etkiliyor. Yapay zekâ sohbet botları ne kadar faydalı olursa olsun, enerji tüketimi ve karbon ayak izi konusu görmezden gelinemeyecek boyutlara ulaşıyor.
Bir gün bu teknolojilerin hayatımızdan çıkacağını düşünmüyoruz. Ama daha verimli, daha şeffaf ve çevre dostu hale gelmeleri için hepimize sorumluluk düşüyor.
