Otomotiv endüstrisi yıllardır “robot taksilerin” ve tam otonom araçların hayalini satarken, denizcilik dünyası sessiz sedasız ama çok daha somut bir devrime imza attı. Bugün Japonya’dan gelen haberler, bilim kurgu filmlerinden fırlamış gibi görünen bir senaryonun, günlük hayatın sıradan bir parçası haline geldiğini doğruluyor.
Dünyanın ilk Seviye 4 (Level 4) eşdeğeri tam otonom yolcu feribotu OLYMPIA DREAM SETO, bugün itibarıyla (11 Aralık) ticari seferlerine başladı. Bu, sadece bir geminin bir limandan diğerine gitmesi değil; insan hatasının denklemin dışına itildiği ve yapay zekanın kaptan köşküne oturduğu yeni bir çağın başlangıcı.
Japonya’nın karmaşık ve yoğun trafiğiyle bilinen Seto İç Denizi‘nde gerçekleşen bu operasyon, Ryobi Ferry Co. tarafından yönetiliyor ve denizcilik endüstrisindeki “Tesla anı” olarak tanımlanabilir.
Kaptan Köşkünde Kimse Yok: OLYMPIA DREAM SETO
Öncelikle karşımızdaki mühendislik harikasını tanıyalım. 66 metre uzunluğunda ve 500 yolcu kapasiteli bu devasa feribot, Shin-Okayama Limanı ile Teshima Limanı arasında mekik dokuyacak. Ancak onu özel kılan şey boyutu veya kapasitesi değil; belirlenmiş sularda insan müdahalesi olmadan, tamamen kendi kendine seyredebilecek donanıma sahip olması.
Gemi, 5 Aralık tarihinde Japonya’nın ulusal gemi denetiminden geçerek ülkenin ilk tescilli otonom gemisi unvanını aldı. Bugün başlayan seferler ise bu teknolojinin “deneme sürüşü” değil, biletli yolcuların taşındığı gerçek bir ticari operasyon.
Neden Şimdi? Japonya’nın “Sessiz Krizi”
Mark Gurman perspektifinden bakıldığında, bu teknolojinin arkasındaki itici gücün sadece “inovasyon aşkı” olmadığını görmek zor değil. Japonya, demografik bir saatli bombanın üzerinde oturuyor. Hızla yaşlanan nüfus, her sektörde olduğu gibi denizcilikte de akut bir mürettebat sıkıntısına yol açmış durumda.
Ryobi Holdings CEO’su Mitsunobu Kojima‘nın şu sözleri durumu özetliyor: “Otonom feribotlar, deniz güvenliği için yeni bir çağın habercisi; kazaları azaltıyor ve mürettebatın yükünü hafifletiyor.”
Japonya’da feribotlara bağımlı 400’den fazla yerleşim adası bulunuyor. Kaptan ve mürettebat bulunamadığı için seferlerin aksaması, bu adalar için hayati bir risk. Otonom gemiler, bu lojistik hattını ayakta tutmak için lüks değil, bir zorunluluk.
MEGURI2040: Büyük Resim ve Hedefler
Bu lansman, münferit bir başarı hikayesi değil; Nippon Vakfı tarafından Şubat 2020’de başlatılan devasa MEGURI2040 projesinin en somut meyvesi. Projenin vizyonu inanılmaz derecede iddialı: 2040 yılına kadar Japonya’nın kıyı taşımacılığının %50’sini otonom hale getirmek.
Nippon Vakfı İcra Direktörü Mikihiro Umino, bugünkü lansmanı “heyecan verici bir ilk adım” olarak nitelendiriyor ve ekliyor: “Gerçek dünya örneklerini biriktirerek, daha güvenli lojistik için operasyonları iyileştireceğiz ve küresel standartların şekillenmesine yardımcı olacağız.”
Proje kapsamında OLYMPIA DREAM SETO, Seto İç Denizi gibi gemi trafiğinin yoğun olduğu zorlu bir parkurda sensör doğrulama ve çarpışma önleme sistemleri dahil olmak üzere titiz testlerden geçti. Bu testler, daha önce Tokyo Körfezi ve Hokkaido rotalarında 750 km‘yi aşan insansız seferlerin başarısı üzerine inşa edildi.
Aşağıdaki tablo, MEGURI2040 projesinin şu anki fazında devreye alınacak diğer gemileri ve rotalarını göstermektedir:
| Gemi Adı | Gemi Tipi | Rota | Durum |
| OLYMPIA DREAM SETO | Yolcu Feribotu | Shin-Okayama <-> Teshima | Hizmette (11 Aralık) |
| MIKAGE | Konteyner Gemisi | Kobe <-> Nagoya | Planlanıyor (Bu Yıl) |
| HOKUREN MARU NO. 2 | RoRo Feribotu | Kushiro <-> Hitachi | Planlanıyor (Bu Yıl) |
| GENBU | Konteyner Gemisi | Kobe-Osaka-Nagoya-Yokohama | Planlanıyor (Bu Yıl) |
Teknoloji: Denizde Seviye 4 Ne Anlama Geliyor?
Otomotiv dünyasında “Seviye 4”, aracın belirli koşullar altında (örneğin otoyolda veya haritalanmış bir şehirde) tamamen kendi kendine gidebilmesi, sürücünün direksiyona dokunmasına gerek kalmaması demektir. Denizcilikte de mantık benzer, ancak değişkenler çok daha karmaşık: Rüzgar, akıntı, dalga boyu ve diğer gemilerin öngörülemez hareketleri.
OLYMPIA DREAM SETO, karadaki izleme merkezleri tarafından desteklenen gelişmiş yapay zeka (AI) ve ICT (Bilgi ve İletişim Teknolojileri) altyapısını kullanıyor. Bu sistemler, geminin:
- Engel Tespiti: Diğer gemileri, kayalıkları veya yüzen nesneleri kilometrelerce öteden algılamasını,
- Otomatik Rota Planlama: En güvenli ve yakıt tasarruflu rotayı anlık olarak belirlemesini,
- Yanaşma ve Ayrılma: Liman manevralarını milimetrik hassasiyetle yapmasını sağlıyor.
Küresel Etki ve Gelecek Vizyonu
Japonya’nın bu hamlesi, Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) gibi küresel düzenleyicilerin de dikkatini çekmiş durumda. Şu anda otonom gemiler için uluslararası regülasyonlar (MASS Code) hala yazım aşamasında. Japonya, OLYMPIA DREAM SETO ile elde ettiği verileri masaya koyarak, bu kuralların yazılmasında belirleyici bir rol oynayacak.
Otomotiv endüstrisi hala yasal ve teknik engellerle boğuşurken, denizcilik sektörü, özellikle belirli rotalarda çalışan feribotlar ve kargo gemileri için otonom geçişi çok daha hızlı tamamlayacak gibi görünüyor. Karadan denize kayan bu teknolojik göç, sadece Japonya’nın ada halkı için değil, küresel tedarik zinciri için de bir devrim niteliğinde.
Eğer MEGURI2040 hedeflerine ulaşılırsa, 2040 yılında denizlerde gördüğümüz her iki gemiden biri hayalet gemi (mürettebatsız) olabilir. Ve bu hikaye bugün, 11 Aralık’ta, Seto İç Denizi’nde resmen başladı.
