Üretken yapay zekânın (AI) sunduğu sonsuz olasılıklar, ne yazık ki kötü niyetli kişilerin elinde tehlikeli bir silaha dönüşebiliyor. Bir zamanlar sadece araştırma laboratuvarlarında görebildiğimiz bu teknoloji, artık herkesin erişimine açık ve bu durum, özellikle sosyal medya platformlarında yeni dolandırıcılık yöntemlerinin önünü açıyor. Siber güvenlik şirketi ESET tarafından yapılan son araştırmalar, TikTok ve Instagram gibi popüler mecralarda “deepfake doktorların” türediğini ve kullanıcıların sağlığını tehdit eden yanıltıcı bilgiler yaydığını ortaya koyuyor.
Peki, nedir bu deepfake ve neden bu kadar endişe verici? Deepfake, yapay zekâ kullanılarak mevcut bir görüntü veya videodaki bir kişinin yüzünün başka bir kişinin yüzüyle değiştirilmesiyle oluşturulan, oldukça gerçekçi sahte içerikler anlamına geliyor. Önceleri daha çok ünlülerin taklit edildiği eğlenceli veya siyasi manipülasyon amaçlı içeriklerde karşımıza çıkan bu teknoloji, artık kimlik hırsızlığından karmaşık dolandırıcılık senaryolarına kadar geniş bir yelpazede kötüye kullanılıyor.
ESET araştırmacılarının özellikle Latin Amerika’da tespit ettiği bir kampanya, durumun ciddiyetini gözler önüne seriyor. Yapay zekâ ile yaratılan ve kendilerini jinekolog, diyetisyen veya farklı sağlık uzmanları olarak tanıtan “TikDoc” avatarları, son derece ikna edici videolarla boy gösteriyor. Bu videolarda, genellikle ekranın bir köşesinde beliren yapay zeka ürünü “uzman”, sağlık ve güzellik üzerine tavsiyeler veriyor, ancak asıl amaç, izleyicileri belirli takviye ürünleri veya “mucizevi” tedaviler satın almaya yönlendirmek. Tıbbi bir otorite havasıyla sunulan bu satış konuşmaları, dikkatsiz kullanıcıları hem maddi zarara uğratabilecek hem de sağlıklarını riske atabilecek şüpheli alışverişlere itiyor.
Daha da endişe verici olan ise bazı deepfake videoların onaylanmamış ilaçları veya ciddi hastalıklar için hiçbir bilimsel dayanağı olmayan sahte tedavi yöntemlerini önermesi. Hatta bazı durumlarda, bu sahte avatarların gerçek ve tanınmış doktorları taklit ettiği bile görülüyor. Bu durum, sadece bireylerin sağlığını tehlikeye atmakla kalmıyor, aynı zamanda gerçek tıp uzmanlarına olan güveni de sarsıyor.
Bu sahte doktor profillerini oluşturmak için kullanılan yapay zekâ araçları aslında meşru uygulamalar. Herkesin kısa görüntüler yükleyerek bunları konuşan bir avatara dönüştürmesine olanak tanıyan bu araçlar, içerik üreticileri için işleri kolaylaştırsa da, görünen o ki dolandırıcılar için de bulunmaz bir nimet. ESET, ürünlerini tanıtmak için bu tür deepfake doktorları kullanan 20’den fazla TikTok ve Instagram hesabı belirlemiş. Hatta bu hesaplardan birinin, 13 yıllık deneyime sahip bir jinekolog gibi davranan ve doğrudan uygulamanın avatar kütüphanesinden oluşturulmuş bir karakter kullandığı tespit edilmiş. Bu tür faaliyetler, ilgili yapay zekâ araçlarının kullanım koşullarını açıkça ihlal etmenin yanı sıra, bu teknolojilerin ne kadar kolay bir şekilde kötü amaçlar için silahlandırılabileceğini de kanıtlıyor.
Deepfake Tuzaklarından Nasıl Korunabilirsiniz?
Yapay zekâ teknolojileri geliştikçe, bu tür sahte içerikleri tespit etmek de giderek zorlaşıyor. Ancak ESET, kullanıcıların dikkat etmesi gereken bazı önemli ipuçları sunuyor:
- Görsel ve İşitsel Tutarsızlıklar: Dudak hareketlerinin sesle senkronize olmaması, donuk veya doğal olmayan yüz ifadeleri, videonun kenarlarında bulanıklıklar, ani ışık değişimleri veya robotik, aşırı düzgün bir ses tonu şüphe uyandırmalıdır.
- Hesap İncelemesi: Profilin yeni olması, çok az takipçiye sahip olması veya geçmiş gönderilerinin bulunmaması bir uyarı işareti olabilir.
- Abartılı İddialara Dikkat: “Mucize tedaviler,” “garantili sonuçlar,” “doktorların nefret ettiği sır” gibi sansasyonel ve gerçek dışı vaatlere karşı temkinli olun. Özellikle bu iddialar güvenilir ve bilinen sağlık otoriteleri tarafından desteklenmiyorsa, kesinlikle itibar etmeyin.
- Doğrulama ve Bildirme: Karşılaştığınız şüpheli sağlık tavsiyelerini mutlaka güvenilir tıbbi kaynaklardan (resmi sağlık kuruluşları, üniversite hastaneleri, tanınmış tıp dernekleri vb.) kontrol edin. Yanıltıcı veya şüpheli bulduğunuz videoları izlemekten kaçının, paylaşmayın ve ilgili sosyal medya platformuna bildirin.
Unutmayın, sağlık söz konusu olduğunda internette karşılaştığınız her bilgiye, özellikle de kaynağı belirsiz ve şüpheli görünen tavsiyelere eleştirel bir gözle yaklaşmak hayati önem taşıyor. Güvenilir bilgi için her zaman doktorunuza veya yetkili sağlık kuruluşlarına danışın.
