Teknoloji dünyasında “ilk olmak” her zaman “kalıcı olmak” anlamına gelmiyor. BlackBerry telefon pazarında neyse, iRobot da ev robotları pazarında oydu. Ancak bugün, o devrin resmen kapandığına şahitlik ediyoruz. 35 yıllık bir inovasyon yolculuğunun ardından, evlerimize giren ilk robot süpürge Roomba‘nın üreticisi iRobot, Pazar gecesi geç saatlerde resmen iflas başvurusunda bulundu.
Şirket, Bölüm 11 (Chapter 11) iflas koruma başvurusunu yaparken, aynı zamanda operasyonlarını sürdürebilmek için tek çıkış yolu olarak görülen hamleyi de duyurdu: Çin merkezli üretim ortağı Picea Robotics tarafından satın alınmak.
Bu gelişme, sadece bir şirketin finansal başarısızlığı değil; Amazon ile başarısız olan flörtün, Çinli rakiplerin agresif yükselişinin ve jeopolitik ticaret savaşlarının bir teknoloji ikonunu nasıl dizlerinin üzerine çökerttiğinin hikayesidir.
Öncüden Takipçiye: 35 Yıllık Düşüş
1990 yılında kurulan ve 2002 yılında ilk Roomba’yı piyasaya sürerek “robot süpürge” kategorisini icat eden iRobot, yıllarca pazarın tartışmasız lideriydi. O kadar ki, tıpkı kağıt mendile “Selpak” denmesi gibi, robot süpürgelere de jenerik olarak “Roomba” denilen bir dönem yaşadık.
Ancak son yıllarda bu tablo dramatik bir şekilde değişti. Roborock, Ecovacs ve Dreame gibi Çinli rakipler, sadece iRobot’u kopyalamakla kalmadı; Lidar teknolojisi, kendi kendini temizleyen istasyonlar ve gelişmiş paspaslama özellikleriyle iRobot’u teknolojik olarak geride bıraktı.
iRobot’un pazar payı erirken, şirket aslında tek bir kurtuluş planına bel bağlamıştı: Amazon. 2022 yılında Amazon’un iRobot’u satın almak için yaptığı 1,7 milyar dolarlık teklif, şirketin düşen talihi için bir can simidi gibi görünüyordu. Ancak Avrupa Birliği regülatörlerinin rekabet ve veri gizliliği endişeleri nedeniyle bu anlaşma suya düştü. Anlaşmanın iptali, iRobot’u borçla, azalan nakitle ve öfkeli yatırımcılarla baş başa bıraktı.
Picea Robotics Hamlesi: Bir Kurtuluş mu, Teslimiyet mi?
İflas başvurusuyla birlikte duyurulan Picea Robotics satın alması, aslında bir “dikey entegrasyonun” tersine işlemesi durumu. Picea, halihazırda iRobot’un üretimini yapan sözleşmeli üreticisi. Yani iRobot, kendi taşeronuna satılıyor.
Şirket CEO’su Gary Cohen, bugünkü duyuruyu “iRobot’un uzun vadeli geleceğini güvence altına alan çok önemli bir dönüm noktası” olarak nitelendirdi. Cohen, bu işlemin finansal pozisyonlarını güçlendireceğini ve tüketicilere süreklilik sağlayacağını iddia ediyor.
Ancak satır aralarını okuduğumuzda, durumun bir “başarı” değil, “zorunluluk” olduğu açık. Şirket, bu yılın başlarında seçeneklerinin hızla tükendiğine dair zaten uyarılarda bulunmuştu.
Mevcut Kullanıcılar İçin Ne Değişecek?
Mevcut bir Roomba kullanıcısıysanız, en azından kısa vadede panik yapmanıza gerek yok. iRobot, operasyonlarına devam edeceğini ve şu alanlarda herhangi bir kesinti öngörülmediğini açıkladı:
- Uygulama işlevselliği
- Müşteri programları
- Küresel iş ortaklıkları
- Tedarik zinciri
- Devam eden ürün desteği
Yani Roomba’nız, dün olduğu gibi bugün de evinizi süpürmeye devam edecek. Ancak uzun vadede, Çinli bir şirketin sahipliği altında, özellikle Amerikan ve Avrupalı kullanıcıların “ev haritalama verilerinin” gizliliği konusunda yeni tartışmaların başlaması muhtemeldir.
Jeopolitik Kıskaç: Gümrük Vergileri Darbesi
iRobot’un çöküşünü sadece rakiplerin başarısına bağlamak haksızlık olur; makroekonomik faktörler de tabuta son çiviyi çaktı. Reuters’ın raporlarına göre, ABD’nin uyguladığı gümrük tarifeleri şirketi derinden sarstı.
Özellikle iRobot’un ABD pazarı için üretim yaptığı Vietnam‘daki yüzde 46‘lık gümrük vergisi, şirketin maliyet yapısını altüst etti. Çin’den kaçıp Vietnam’a sığınmaya çalışan tedarik zinciri stratejisi, gümrük duvarlarına çarptı. Fiyat rekabetinin bu kadar vahşi olduğu bir pazarda, maliyetlerin bu denli artması, iRobot’un fiyatlarını rakipleriyle yarışabilir düzeyde tutmasını imkansız hale getirdi.
Teknik Karşılaştırma: iRobot Nerede Hata Yaptı?
iRobot, yıllarca kamera tabanlı navigasyon (vSLAM) teknolojisinde ısrar ederken, rakipleri Lidar (Lazer) teknolojisine geçiş yaptı. Aşağıdaki tablo, iRobot’un neden rekabette geri kaldığını özetliyor:
| Özellik | iRobot (Geleneksel Yaklaşım) | Çinli Rakipler (Roborock, Ecovacs vb.) |
| Navigasyon | Kamera (vSLAM) – Işığa ihtiyaç duyar | Lidar (Lazer) – Karanlıkta çalışır, daha hızlı |
| Temizlik İstasyonu | Sadece Toz Boşaltma (Genelde) | Tam Otonom (Toz, Su doldurma, Paspas Yıkama) |
| Fiyatlandırma | Premium / Yüksek | Agresif / Fiyat-Performans |
| İnovasyon Hızı | Yavaş ve Temkinli | Çok Hızlı Model Döngüsü |
Sonuç: Bir Devrin Sonu
iRobot’un Picea Robotics’e satışı, donanım dünyasında “marka değerinin” tek başına yeterli olmadığının en sert kanıtıdır. Şirket, ürün gamını yenilemeye ve fiyatları düşürmeye çalışsa da, gelir düşüşünü durduramadı.
Bugün gelinen noktada, ev robotiğinin öncüsü, artık üretim bandındaki ortağının bir alt markası olarak hayatına devam edecek. Roomba ismi yaşamaya devam edebilir, ancak iRobot’un bağımsız bir Amerikan teknoloji devi olarak hikayesi Pazar gecesi itibarıyla sona erdi.
